ÇUVAŞ TÜRKCƏSİ / ANADOLU XATTİ MƏDƏNİYYƏTİ ilə antik Misir bağlantısı

Bu gün Rusiya sərhədlərində çuvaş türklərinin istifadə etdiyi türk dili dialektlərə bölünmədən öncəki (Hindistanlıların Şiva iman sistemlərinin qurulmasında təsirli olduğu deyilən Hunların türkcəsi) dövrlərə ən yaxın dialekt sayılır.

Ölkəmizdə «qazan» sözünə «haranı» deyilir; «İki nəfər üçün bir haranı yeməkmi bişirilər?» Bu sözə bir tək çuvaş türkcəsində rast gəlinir. Qazan kəlməsi onlarda da haran/huran şəklindəymiş. Bir çox sözlər digər türk dillərindən fərqli olsa da ‘anlamak’ ‘ugrenmek’ kimi ilkin feillər, Ana sözü bizdəki kimi, Anne və Ata sözü isə atte kimi tələffüz olunur. Atalarının məzarlarında Kayı tamğalarına rastlanması Bulqarların öncülləri olan Oğur adlanan qövmə bağlanırlar. Maraqlıdır ki, çuvaşlarda «z» səsi «r» səsinə çevilmişdir. Yəni Oğuz sözünü, onlar Oğur şəklində tələffüz edirlər. 1-dən 9-a qədər say digər türk dillərindəki ilə eynidir. Lakin təkcə səkkiz sayına sakkar deyirlər. Anaya ana, ataya ata, suya su deyən Anadolu Xattilər kimi türk dilləri ləhcələrə ayrılmadan öncəki səviyyələrini qoruya bilib.

Hatti və Misir arasındakı yazışmalarda qohumluq, Günəşi və Fırtınanı təmsil edən Tanrı fiqurlarının qardaş olduqları vurğulanır və Sakkarın bu mənada Səkkiz mənasını ifadə etdiyi də, məhz buradan qaynaqlanır.

Sakar / Misirdəki qədim qəbiristanlığın adı, Yaqubun 9-cu övladının adı, eləcə də Qurani-Kərimdə ‘cəhənnəm’ simvolu olaraq şərh edilən ‘sekar’ termini də buradan alınıb. 13 May 2020 / İşil Salihoğlu

çuvaşlar - Instagram Hashtag | PicoMico

Bilirsənmi Sekar nədir?
26 — Mən onu Sekara soxacağam.
27 — Sekarın nə olduğunu bilirsənmi?
28 — Nə geridə bir şey qoymaz, nə də buraxmaz.
29 — Dəriləri davamlı qovrular.
30 — Üzərinndə «on doqquz» (Mələk) var.

Qahirədən 19 km məsafədəki qəbiristanlıq vadisinin adıdır, İslam alimlərinin bu gün bütün güclərini sərf edib, SAKAR, SAKKAR, SEKKAR, SAKKARA -nı müəyyənləşdirməyə çalışırlar. 1940-cı illərdə aşkar edilmişdir.

Bu günə qədər edilən qazıntılarda çox sayda hakim, ruhanilər və qədim dövrdə yaşayan vətəndaşlar, habelə diqqətlə mumiyalanmış heyvan qəbirləri və aerodinamik mənimsənilmiş təyyarə / sürgü modelləri tapılıb.

Qəbirlər, qəbiristanlıqlar Misir bölgəsində və Qədim Yunan dövründə insanlara açılan qapı idi. Müharibədə əsgərlərin, uşaqların, sevilməyən və bir araya gəlməyənlərin, cinayətlə öldürülənlərin ruhlarının yaşadıqları və ölənlərin torpaqları arasında tutulduğuna inanılırdı. Bu şəkildə ölən insanların məzarları müxtəlif insanlar tərəfindən müxtəlif sehrlər üçün istifadə olunurdu.

Mumyalanmış məzarların yerləşdiyi bu cür müqəddəs yerlərin açılması, ölülərin yerlərinin dəyişdirilməsi və s., qədim dövrlərdən bəri insanlar arasında fəlakət gətirəcəyinə inanılırdı. Bizdə qəbiristanlıqlar müqəddəs və özəl sayılır. Qəbiristanlıq ziyarətlərində yaxınlarımızın məzarlarını sulayırıq, bitki və çiçəklərlə bəzər, dua edərik, sevdiyimiz bir insanla söhbətləşər və rahatlanarıq, çünki toplum olaraq ölən cənazəyə qarşı da rahat bir vicdanımız var. Bu mənada ölüm, lənət, məzar və s. qurdalamaq bizim adətimiz deyil. Sibir bölgəsində təbii fəlakətlərdən sonra tapılmış döyüşçü qızın mumiyasını araşdırmaq məqsədi ilə almışlar, mumiya Altay Ağsaqqallar heyətinin tələbi ilə məzara qaytarılmışdı.

Mövzu, Türklərin cənazəyə həssaslığını göstərir.

Ən qədim memarlıq abidəsi kimi Qazaxıstan bölgəsində yerləşən, qədim Misir məbədi, Sakkara Serapeumunun 19-cu Misir sülaləsi fironu Amenxotep dövrünə aid olduğu təxmin edilir.

Sakkara arxeoloji sahəsindəki işlər 2013-cü ildə dayandırılmış və keçən ilin aprel ayında yenidən başlamışdır. 7 qədim məzar, mumiyalanmış pişik, mumiyalanmış kobra ilan və Fironun ölülər kitabını xatırladan papirus sənədləri qazıntı işləri yenidən başlandıqdan sonra tapılmışdır.

Sakkara, qədim Misirin paytaxtı Memfis üçün iki min ildən çox bir qəbiristanlıq (nekropol) olaraq istifadə edilmişdir.

SEKAR, yəni Misirin qədim ölülər dünyasına girməsi, təbii fəlakətlər, fırtınalar, zəlzələlər və epidemiyaların baş verməsi ilə şüurumuzu alt-üst edən qaranlıqların köhnə izlərini işıqlandıracaq son işartıdır.

15 aprel 2020 / İşıl Salihoğlu

На изображении может находиться: текст

Redaksiyadan: Çuvaşlar öz mifik tarixlərində əcdadlarının Azərbaycandan gedən iki Çavuş və Çuvaş adlı qardaşla bağlayır. Xattilərə gəlincə isə bu ad ilk Xətti/xətli yazı yazan deməkdir. Türkiyəli qardaşlaımız isə Avrosentrizmin cızdığı məlum xəttə uyğun Azərbaycan adı gəlincə özlərini çox şübhəli aparmağa və ya Orta Asiyaya qaçmağa çalışırlar. Sakkar-sak daşı deməkdir. Məzarların daşdan olması ilə bağlıdır. Bu gün adi bir türk gələnəyi sayılır. Sakkarların açarı isə Təbriz yaxınlığındakı Təxti Süleymandır. Bunu da «quş dili» bilənlər bilir ancaq…

Bu xəbəri paylaşın: