Gürcülərin qonşusuna inanmamasının tutarlı əsası: AMREİKALI ALİMİN ARAŞDIRMASINDA (2018-ci il)
Bir gün öz dostluq məqsədini bəyan edən səhərisi müttəfiqlərin qarşısında öz qonşularına böhtan atır.
1919-cu ilin axırlarında erməni rəhbərliyi bir rəsmi dövlət sənədi aldı: onların Gürcüstanla dostluğa ehtiyacı var idi.
1919-cu ildə Ermənistanın birbaşa təcridi onun Gürcüstanla normal əlaqələr yaratmasını və beləliklə, Batumdan İrəvana gələn adi yolun qorunmasını vacib etdi. Maneələr dəhşətli idi, çünki erməni-gürcü münasibətləri geniş mənada malik olmaq və ya olmamağa söykənirdi. Mübahisəli ərazinin çoxu Gürcüstana baxırdı və Ermənistanın dəmir yolundan asılılığının yaralı yeri olduğunu bildiyi üçün gürcülər arabir onu kəsir, erməni-rus sosial-iqtisadi üstünlüyunü Tifiisdən uzaqlaşdırmağı nümayiş etdirirdi.
Maraqlı deyil ki, Hovanissyan müharibənin adını çəkmir və onun erməni liderlərinin xaincəsinə hücumu nəticəsində başlandığına işarə vurmur?
“Tiflisdəki hakim dairələrdə Müttəfiqlərin rəsmilərinə olan nifrətli münasibət, dünyaya yayılmış ermənilərə rəğbətlə fikirlərin üst-üstə düşməsi gürcülərin inciklik hissini dərinləşdirirdi.”
Əlbəttə, xristian Ermənistanın korrupsiyaçı diktatorları xristian Gürcüstanına demirdilər ki, onlar bütün dünyaya muzdlu agentlər — bəli bəli, muzdlu agentlər — sədəqə diləmək üçün bütün xristian dünyasında təbil çalmağa muzdlu agentlər göndərirlər. Erməni öz başına sanki göydən tökülən asan gəlirlərini öz xristian qardaşları ilə bölüşmək istəmirdi.
“Gürcü qəzetləri ibarə ilə müşahidə edirdi ki, lideri olmadığından bədbəxt erməni xalqının başı bəlalar çəkir, çünki başda gedənlər hətta ən yaxın qonşu hökumətlə münasibət qura bilmirlər. Borba qəzeti yazırdı ki, belə rəsmilərdən daha nə gözləmək olar ki, onlar bir gün dostluq arzularından danışır, səhərisi gün isə Müttəfiqlərin qarşısında öz qonşularına böhtan atırlar?”
Gürcüstanın öz qonşusuna inanmaması üçün tutarlı əsası var idi — ermənilərin bu gün də davam edən əldəqayırma tarixi və ikilibaşlı oyun oynaması!
Gürcüstanın Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistan hökumətinin faktların saxtalaşdırılmasına dözməsinə və əsassız şaiyələr yaratmasına rəsmi etirazını bildirərək bunu Qafqaz problemlərinin Qafqaz həllini axtarmaqdan daha çox Paris Sülh Konfransının şübhəli siyasətindən ikiəlli yapışmaq adlandırdı. Ermənistanda müsəlman etirazlarının şiddətlənməsi faktını şərh edən gürcü mətbuatı bu cəhəti xüsusi vurğulayırdı. Həm Türkiyənin, həm də Müttəfiqlərin müdaxiləsində passivliyinə təəssüflənən siyasi icmalçılar qeyd edirdilərki, ermənilər də gunahsız olmamışdır. Daşnakçı strateglər Dro, Hamoqasp və Andranik kimi quldur başçıların müsəlman əhalini vahiməyə salmasına imkan yaratmış, sağlam “Qafqaz” meylindən daha çox xəstə-taleli “Paris meylini” əsas götürmüşlər.
Ermənistanın köhnə düşüncə tərzi vardır ki, başqa dinə inanan hər bir adam kənarlaşdırılmalıdır. Ermənistan xristianlığın xüsusi növünə malikdir və konstitusiya qanununa əsasən xristianlığın digər formalarını öz ölkəsinə buraxmır. Bu məsələdə bircə müstəsnalıq vardır: pul! Ermənilər xristianlığın bütün formalarından pul qəbul edir.
Əski dövrlərdə olduğu kimi, ermənilər müsəlmanlara nifrət və kin bəslədiyi üçün onları öz ölkəsindən qovmuşdur. 1992-ci ildə həm Rüsiyanın, həm də Birləşmiş Ştatların hərbi və maliyyə yardımı ilə Ermənistan Azərbaycana hücum etdi. Məqsəd Azərbaycanın 20 faiz ərazisini qamarlamaq və 1 milyondan çox müsəlmanı yer-yurdundan edib onların torpağını ələ keçirmək idi. Azərbaycan torpaqlarını tutmaq üçün Rusiyadakı erməni dostlarının bir milyard dollarlıqdan artıq hərbi yardımı Ermənistana bağışlamasının məqsədi başa düşüləndir. Bəs Birləşmiş Ştatlar hökuməti də bu qatillər bandasına bir milyard dollardan artıq alavə xarici yardımı nə üçün vermişdir?
Erməni agentləri əlavə fondlar üçün bu gün də ABŞ-da lobbiçilik edirlər. Hətta 1919-cu ildə Gürcüstan xristianları ermənilərin korrupsiyaçı liderlərini müsəlmanlara qarşı öz terror əməllərinə son qoymağa çağırmışdı. Axı, korrupsiyaçı erməni diktator liderlərinin havayı torpaq qamarlamaq iddiası ilə müsəlmanlar əleyhinə başladıqları qiyam cəhdlərinə qədər xristianlar və müsəlmanlar min ildən artıq idi ki, sülh və əminamanlıq şəraitində yaşayırdılar. İşləri korlayan ən başlıca səbəb o idi ki, ermənilərin arzusunda olduqları ərazilərdə onlar deyil, həmişə müsəlmanlar əksəriyyət təşkil edirdi. Başqa sözlə desək, əgər ermənilər öz satqınlıq, arxadan zərbə və təcavüzkar niyyətləri ilə bağlı planları reallaşdırsa və böyük Ermənistan yaratsaydı belə, yenə də azlıqda qalacaqdılar. Bu isə öz növbəsində o deməkdir ki, erməniələr hələ bir neçə oniiliklərdən sonra yaranacaq Cənubi Afrika Respublikasından xeyli əvvəl yer üzündə “ilk aparteid” sistem quracaqdılar. Beləliklə, ermənilərin heç nədən xəbərsiz olan xristianlara “iyirminci əsrin ilk genosidi» kimi sırıdıqları əslində iyirminci əsrdə ilk aparteid dövlət qurulması cəhdinin boşa çıxmasıdır.
Hətta Gürcüstanla müharibə başlayandan sonra da ermənilər gürcülərin dəmir yolunu işlətmək, bu yolla bütün dünyadan yalvarıb diləndiyi yardımları daşımaq istəyirdilər. Ermənilər gürcülərin dəmir yolu və avadanlıqlarını heç nə ödəmədən hazır görmək istəyir, hər dəfə gürcü limanına daxil olmuş yardımın daşınmasında üstünlük qazanmağa çalışırdı.
Ermənilər hay-küy salırdı ki, onların camaatı acından qırılır. Əgər gürcülər də eyni çətinliklərlə üzləşibsə və acından ölürlərsə, dəxli yoxdur, üstünlük ermənilərə verilməlidir. Gürcülər nəqliyyat haqqı üçün 15 faiz tələb edirdilər. Ermənilər Müttəfiqlərə etirazlannı bildir bildirdilər, onlar isə öz növbəsində Gürcüstan hökumətinə hədə dolu xəbərdarlıq etmək üçün həmin etirazı Müttəfiqlərin Nümayəndəliklərinin Başçıları Şurasının prezidenti Corc Klemenseauya göndərdilər. Bundan bir qədər sonra həmin etiraz məktubları Gürcüstan mətbuatında çap edildi. Ona reaksiya isə dərhal və birbaşa oldu: Onlar car çəkirdilər ki, öz iqtisadi vəziyyəti gərgin olsa da, Gürcüstan əsrlər ərzində ermənilərə sığınacaq vermiş, Dünya Müharibəsi ərzində minlərlə erməninin gəlişinə etiraz etməmişdir. Düşmən elementlərinin arasında olsa da, Gürcüstan Ermənistanın yaşaması üçün əlindən gələni etmişdir. İndi isə gürcü xalqı ermənilərin təşəkkür əlamətlərini almışdır. Daşnakçıların və digərlərinin məsuliyyətsiz qalmaqallı xəbərlər dolu məlumatları Parisə göndərilərkən birbaşa və ya dolayısı yolla erməni kanallarından istifadə edilmişdir. Erməni hökuməti Klemenseaunun teleqramının başdan-başa ədalətsiz olduğunu lənətləməyə borclu idi. Belə bir bəyanat verilmədən müasir problemlərin həllinə yönəldilmiş hər-hansı erməni-gürcü danışığı gülməli görünərdi.
Erməni cavabı tipik idi. Bu korrupsiyaçı diktatorlar şikayətlənirdi ki, həm Gürcüstanın, həm də Azərbaycanın çoxlu dəmir yol texnikası və maşınları vardır.
Hər respublikanın malik olduğu hər hansı bir əmlakrn onun sərhədləri daxilində yerləşməsi haqqında Gürcüstanın mübahisəsi 1918-ci ilin mayında Zaqafqaziya Federasiyası dağılanda qəbul olunmadı. Elə olsaydı, onda Ermənistanın ixtiyarında bir neçə xarab lokomotiv və 300 avtomobli qalacaqdısa, Azərbaycanın təxminən 400 lokomotivi və 4,000 avtomobili, Gürcüstanın isə 500 lokomotivi və 8,000-dən çox avtomobili olacaqdı. Avadanlığın bərabər şəkildə bölünməsi söhbəti ortaya atılmışdı. Müzakirələr erməni-gürcü münasibətləri adlanan çoxlu mürəkkəb məsələləri ortaya çıxardı.
Hovanissyan yazır ki, “Gürcüstandakı təxminən yarım milyon erməninin status həddindən artıq mürəkkəb və incə problem idi.”
Əgər Ermənistanın Gürcüstanla təzəcə müharibə başlaması nəzərə alınarsa, əslində bu bəyanatdır. Erməni professoru deyir ki, inzibati islahatlar çoxlu erməni və rus mülki xidmətçilərinin işdən azad olunmasına aparırdı. Paytaxtda həddindən çox yüklənməni azaltmaq və eyni zamanda onu qaçqınlardan və digər arzuolunmaz elementlərdən təmizləmək məqsədilə Gürcüstanm Daxili İşlər naziri Ramişvili mülkiyyət sahibi olmayan bütün qeyri-vətəndaşların və ailə başçısı olmayan bütün vətəndaşların paytaxtı tərk etməsi haqqında müvafiq sərəncam verdi. Sonuncu qrupa xüsusilə kişiləri Ermənistanda və ya Ağqvardiyaçıların sıralarında xidmət edən ailə üzvləri daxil idi. Qayda-qanun yaradılmasına mane olanları ciddi cəza göziəyirdi. Erməni nöqteyi-nəzərincə, Gürcüstandakı yeni qaydalar Tiflis şəhər Dumasının millətçi deputatının ehtiyat tədbirləri idi: “Nəyin bahasına olursa-olsun biz daşnakçılardan və erməni nazirlərinin ailələrindən yaxamızı qurtarmalıyıq.”
Hər hansı bir ağıllı adam bu erməni diktator münasibətinə inana bilərmi? Hər şey bir yana, axı, həmin bu erməni liderləri indicə Gurcüstana qarşı əsassız müharibəyə başlamış və sonra məğlub olmuşdu. İndi isə xristian gürcülər xristian ermənilərə inanmağın lazım olmadığını bilir və öz hökumətindəki rəsmilərin sadiqliyini təmin etmək üçün bu addımları atırdı. Ermənilər isə etiraz edirdi.
Ermənilərin gürcüləri obyekt seçdiyi aşağıdakı yalana nəzər salın: Axalkalakidəki adamların əzabları Gürcüstandakı bütün başqa ermənilərin də bədbəxtliyinə səbəb olurdu. Türk işğalının nəticəsində otuz min adam qətlə yetirilmişdi, sağ qalanlar isə acından ölürdü. Öz qızlarını xilas etmək istəyən bəzi analar onlan gürcü milis işçilərinə və əsgərlərə arvadlığa təklif edirdi. Rus, yəhudi və gürcü iş adamlarının gənc qızları 100 rubldan 300 rubla qədər satın alması və onları fahişəxanalara göndərməsi haqqında məlumatlar daxil olurdu; səkkiz-on iki yaşlı oğlanlar qəpik-quruş müqabilində Bakurianidə satılırdı; yüzlərlə qadın və uşaq qonşu müsəlman kəndlərində qul əməyinə vadar edilirdi. Axalkalakidən gedən bütün yollara qaçqın ermənilərin meyitləri səpələnmişdi… Tiflis hökumətinin Axaikalakini Gürcüstan Respublikasının tərkib hissəsi saymasına və hətta orada seçkilər keçirməyə cəhdinə baxmayaraq, o, ölüm əzablarını yüngülləşdirmək üçün heç nə etmədi.
Nəhayət, Ermənistan və Gürcüstan torpaq mübadiləsinə razılıq verdilər. Ermənilər bəyan etdilər ki, “Axalkalakidəki yaxın tarixin erməni üstünlüyü 1828-1829-cu illər müharibəsində Türkiyə və Rusiya imperiaylarının arasında əhali mübadiləsi ilə bağlıdır, Aleksandropol yaxınlığındakı cənubi göllər ərazisini çıxmaq şərti ilə və birləşmiş Ermənistan dövləti yaranandan sonra əhalinin yenidən yerləşməsindən sonra erməni hökuməti ölkə ərazisini boşaldacaqdır.»
1800-cü illərdə ermənilər indi Ermənistan, Gürcüstan, Azərbaycan və Şərqi Türkiyə adlanan ərazinin eninə-uzununa səpələnmişdi. Birbaşa Türkiyənin, müsəlmanların nəzarəti altında olan ən balaca kəndlərdə belə ermənilər azlıq təşkil edirdi və orada təxminən 700 il sakit yaşamışdılar. Sonra rus imperiyası Qafqaz dağlarının cənubunda müsəlman torpaqlarını işğal etmək üçün öz imperiya iddialarına başladı. Əsas silahlardan biri əhalinin köçürülməsi – deportasiyası idi. Onlar bütün müsəlman əhalisini qəddarcasına öz torpaqlarından qovaraq onların yerini xristianlarla doldururdular.
Ruslara elə gəlirdi ki, yeniləri xristian hökumətinə daha sadiq olar. Bu siyasətdə əsas alət ermənilər idi. Yaxın Şərqdəki digər millətlər kimi ermənilərin birbaşa sadiqliyi dini xarakter daşıyırdı. Ermənilərin əksəri müsəlman nəzarəti altında olmaqdan qəzəblənirdi, ona görə də onlar xristian ölkəsinə qovulmuş, onlara havayı torpaq təklif olunmuşdu (Türkiyədən və digər müsəlmanlardan alınmış torpaq!). Əsas əhali dəyişdirilməsi başlandı. İrəvan əyalətində (indiki Ermənistan Respublikası) türk əksəriyyətinin əvəzinə ermənilər yerləşdirildi. Gürcüstanın sahil rayonlarından, Çerkeziyadan və Krımdan digər xristianlar gətirilərək qovulmuş müsəlmanların əvəzinə yerləşdirildi. Tez-tez müsəlmanların kütləvi qırğını baş verir, bəzi hallarda onların üçdə biri həlak olurdu.
1827-ci ildən 1878-ci ilədək ruslar 1.3 milyon müsəlmanı öz atababa yurdundan qovmuşdu! Bu miqrasiyada rusların əsas bəhanəsi ermənilər və müsəlmanlar arasında get-gedə artan nifrət və etnik konflikt idi. Rus müharibələrində öz ailələrinin ölümünü görmüş qovulan müsəlmanlar ermənilərə düşmənçilik hissi bəsləyirdi. Müsəlman ağalığına nifrət bəsləyən ermənilər ruslara xilaskarlar kimi baxırdılar.
1828, 1854 və 1877-ci illər müharibəiərində ermənilər şərqi Anadoluda rus işğalçıları iiə işbirliyi qurmuşdular. Ruslar geri çəkiləndən sonra müsəlman intiqamından qorxan ermənilərdə aradan çıxdılar. Hər iki tərəfdən nifrət artdı.
Axırda “Simon Vratzyan güclü daşnakçı fraksiya haqqında danışaraq Gürcüstana müharibəni “indi xəcalətlə yada saldığım” qeyd etdi və dedi ki, iki ölkə əvvəldən fərqlərin çözülməsi yolunda səylər göstərsəydi, bütün bunla baş verməzdi.” Əgər Gürcüstanla müharibəni korrupsiyaçı diktator ermənilər udsaydı, onda heç bir razılaşmadan söhbət gedə bilməzdi.
P.S. Məqalə Amerika alimi Səmyuel A. Uimzin “Ermənistan – terrorçu “xristian” ölkənin gizlinləri” kitabından götürülüb.