1995-ci ildə nəşr olunan «Ölüm və Sürgün: Osmanlı Müsəlmanlarının Etnik Təmizliyi, 1821-1922» kitabının müəllifi Makkarti Nyu-Yorkda yerləşən Türkiyə-Amerika Təhlükəsizlik Fonduna müsahibəsində «erməni problemi» ilə bağlı qiymətləndirmələr aparıb (TASFO).
ABŞ-ın Louisville Universitetinin professoru. Dr. Castin Makkarti bildirib ki, 1915-ci il hadisələri zamanı Şərqi Anadolu, Kilikiya və Trans-Qafqazda böyük bir sayda türk və kürd əhalisi həlak edilib.
O dövrdəki hadisələrə birtərəfli yanaşmağın lazım olduğuna işarə edən Makkarti:
«Biz görürük ki, o zaman ölən türklərin sayı 3 milyonu keçib, ölən ermənilərin sayı isə 600 min civarında olub. Belə çıxır ki, bir tərəfdə ermənilərin, rusların, yerli əhalinin olduğu döyüş bölgələrində, o biri tərəfdə Osmanlı ordusu, hər iki tərəfdən əhalinin təxminən 40 faizi ölüb. Məsələ burasındadır ki, yalnız bir qrupun, yəni yalnız ölən ermənilərin öldüyünü saysaq bu, soyqırım kimi görünür. Amma nə vaxt hamını birlikdə ölüləri sayırsınız, bu, bütün tərəflərin bir-birini öldürdüyü dəhşətli bir müharibəyə bənzəyir və mənim araşdırmalarım əsasən buradan qaynaqlanır.»
“Ermənilər qorxduqları üçün Zaqafqaziyaya getdilər”
Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Zaqafqaziyaya köçən ermənilərin Osmanlı İmperatorluğunun məcburiyyəti ilə bölgəyə getmədiyinə diqqət çəkən Makkarti, “Bu ermənilər qorxduqları üçün Zaqafqaziyaya getdilər, öldürüldülər, zorla getdilər. Əhalinin böyük bir hissəsini köçdü və onlar başa düşdülər ki, ruslar geri çəkilərkən geridə qalsalar, əziyyət çəkəcəklər. Kürdlər qisas alacaqlar. Bu, tamamilə doğrudur. Ona görə də qaçdılar» — deyə qiymətləndirib.
Bəzi ermənilərin həqiqətən də Osmanlıya qarşı olduğunu vurğulayan Makkarti, “Osmanlıların teleqraf xətlərini kəsən və Osmanlı qoşunlarının karvanlarına hücum edən ermənilərlə döyüşmək üçün bir milyondan çox əsgərdən istifadə etməli oldular” dedi.
“Osmanlılar bölgədə yaşayan və müharibə və dinc əhali üçün təhlükə yarada biləcək erməniləri deportasiya etdilər”
Ermənilərin çoxunun deportasiya edildiyinə dair iddiaların doğru olmadığını və ermənilərin bir hissəsinin Anadoluda qaldığını bildirən Makkarti, «Anadoluda bir çox şəhərlərdə və Anadolunun kənd yerlərində qalan ermənilər var idi. Onlar orada qaldılar, çünki orada osmanlılar onları özləri üçün təhdid kimi görmürdülər, deportasiya etdiyi insanlar Osmanlı müharibəsi və mülki əhali üçün təhlükə yarada biləcək ərazilərdə yaşayırdılar” ifadələrindən istifadə etmişdir.
Osmanlının bölgədən bütün erməniləri kütləvi şəkildə köçürməsi iddialarını təkzib edən Makkarti, «Osmanlıların bu deportasiyanı erməniləri öldürmək üçün etdiyini söyləmək düzgün deyil. Bu gülüncdür. Osmanlı erməniləri öldürmək istəyirdisə, onları öldürə bilərdilər, əvəzində başqa yerlərə köçürdülər”.
Osmanlıların erməniləri tamamilə məhv etmək niyyətinin olmadığını vurğulayan Makkarti, «Biz bu istiqamətdə qətiyyən heç bir dəlil tapmadıq. Əlimizə düşən bütün sənədləri araşdırdıq və bunu təsdiq edəcək heç bir dəlil yox idi» dedi.
“Erməni təşkilatları bu iddialardan türklərin qolunu bağlamaq üçün istifadə etməyə çalışır”
Erməni soyqırımı iddialarının təbliğat məqsədi daşıdığını bildirən Makkarti aşağıdakı ifadələrdən istifadə edib:
«Erməni təşkilatları mütləq bu iddialardan istifadə edərək türklərin əl-qolunu bağlamağa çalışırlar. Məsələn, bütün Şərqi Anadolunu ermənilərə verilməsinə çalışırlar. Bu doğrudur. Fransa, ABŞ və ya dünyadakı digər hökumətlər bunlardan istifadə edir, bunun səbəblərindən biri də qərəzdir”.
Rus ordusunun aclıqdan və xəstəlikdən ölən ermənilərə kömək etmədiyini vurğulayan Makkarti, «Ruslar yalnız ermənilərdən istifadə edirdilər, həmişə ermənilərdən istifadə ediblər. Əgər bütün bu dəhşətli işlərdə cinayətkar axtarılmalıdırsa, bu, hər şey söz verən və ermənilərə heç bir şey verməyən ruslardır. Hətta erməniləri ac qoyduqları üçün özlərini çox xoşbəxt hiss ediblər”- deyə öz qiymətləndirməsini bitirib.