Ermənistanın “Hraparak” nəşri öz mənbələrinə istinadən avqustun 25-də Azərbaycanın nəzarətinə qayıtmalı olan Laçın şəhərinin Zabux kəndindəki vəziyyətin bəzi təfərrüatlarını yazıb. Qəzetin yazdığına görə, Azərbaycan ermənilərin bu yaşayış məntəqələrindən çıxarılmasını zəruri şərt kimi irəli sürməyib.
Bakı bu ərazidə yaşayan 350-yə yaxın erməninin Azərbaycan vətəndaşı olmaq və Azərbaycan qanunlarına uyğun yaşamaq şərti ilə orada yaşamaqda davam etməsi ilə razılaşır. Eynilə, məsələn, ermənilər Türkiyədə bu dövlətin hakimiyyət və qanunlarına tabe olaraq yaşayırlar.
Belə olan halda Ermənistan hakimiyyəti Laçında və Zabuxda yaşamaq üçün qalan ermənilərin həyatı və təhlükəsizliyi üçün heç bir məsuliyyət daşımayacaq.
“Onların özünümüdafiə təşkil edib Azərbaycanın tərkibində yaşamağa nə iradəsi, nə də gücü var. 2020-ci il müharibəsindən sonra millətimiz dağıldı və çətin ki, belə yerli və təhlükəli proqramı həyata keçirə bilsin. Buna görə də insanlar evakuasiya ilə barışıblar və artıq əşyalar toplayır, əraziləri tərk etməyə hazırlaşırlar», — Hraparak yazır.
Nəşr onu da qeyd edir ki, bəziləri hətta qəbir daşlarını yığışdırır, yenidən basdırmaq üçün qəbirlərdən bir ovuc torpaq götürür, evləri sökdürür, mümkün olan hər şeyi əlindən alır ki, yeni yerdə həyat sıfırdan başlamasın:
“Onlara tövsiyə olunur ki, evlərini yandırmasınlar, çünki bu, mənasızdır — İslamı qəbul edən azərbaycanlılar, bir qayda olaraq, ermənilərin evlərində yaşamırlar. Onlara daha bir arqument verirlər: Zabuxada evləri yandırsanız, cavab olaraq azərbaycanlılar suyu, işığı, rabitəni kəsəcəklər. Yeri gəlmişkən, artıq avqustun 22-dən elektrik enerjisinin kəsiləcəyi ilə bağlı xəbərlər yayılıb”.
Bu arada, Zabuxda erməni əhalisinin çıxarılması prosesi davam edir. Bu barədə Zabuxun qondarma erməni icmasının «rəhbəri” Andranik Çavuşyan deyib. Onun sözlərinə görə, hazırda məktəbin boşaldılması həyata keçirilir.
“Hraparak” qəzeti Zabux («Ağavno») icmasının rəhbəri Andranik Çavuşyanla söhbət edib.
-Cənab Çavuşyan, hazırda kənddə vəziyyət necədir? 15 günə kəndi boşaltmalısan. Sən indi nə ilə məşğulsan?
-İndi evakuasiya üzərində işləyirik. Sakinlər hələ də kəndi tərk etməyiblər. Hazırda məktəb binasını boşaldırıq.
-Necə evakuasiya edəcəksən? Sizə avtomobillər verilibmi?
-Əmlakın daşınması üçün sakinlərə hələ heç nə verilməyib. Və məktəbi boşaltmaq üçün nazirlik maşın ayırıb.
-Keçən dəfə bizimlə söhbətinizdə qeyd etdiniz ki, dövlət hər sakinə 40 min dram məbləğində təzminat ödəməyə hazırlaşır.
-Bu məbləğ arayışlarla bağlı məsələ həll olunana qədər mənzil kirayəsi üçün veriləcək. İrəvana köçən insanlar arayışlarla təmin edilməlidir ki, on milyon dram daxilində xərc çəkə bilsinlər.
Kənddə 200-dən çox sakin, 54 ailə yaşayır. Onların neçəsi Qarabağda qalacaq, neçəsi Ermənistana köçəcək?
54 ailədən yalnız 7-si Qarabağda qalacaq, qalanları isə Ermənistana, müxtəlif istiqamətlərə — İrəvan, Sünik və s. köçəcək.
Bəs Artsaxda qalmaq istəyən bu 7 ailə harada yaşayacaq?
Konkret bir şey olmasa da, sabah bu işlərlə məşğul olacağıq. Yəqin ki, ev tikmək məsələsi həll olunana qədər müvəqqəti olaraq hoteldə məskunlaşacaqlar.
Harada yaşayacaqsan?
-Stepanakertdə.
-Hayk Xanumyanın dedikləri ilə bağlı müzakirələr bitmək bilmir. Qeyd olunub ki, Xanumyan sizi hədələyib ki, evləri yandırsanız, sizə təzminat verilməyəcək. Lakin dünən müsahibə verib və qeyd edib ki, bəli, evləri yandırmamağa çağırıb, amma kompensasiyadan söhbət getməyib. Belə söhbət olubmu?
-Dəqiq xatırlamıram, amma dedikləri üçün yəqin ki, belə olub.
-Necə düşünürsünüz, azərbaycanlılar ermənilərin evlərində yaşayacaqlar? Axı onlar hər şeyi sıfırdan tikməyə başlayırlar.Bəli, onlar heç vaxt ermənilərin evində yaşamayacaqlar. İndi Şuşada azərbaycanlı yoxdur, dəqiq deyə bilmərəm, amma mənə elə gəlir ki, onlar bizim ermənilərin evində yaşamayacaqlar. Biz həmişə qurmuşuq, yaratmışıq, məhv etməyi sevdiyimizi söyləmək olmaz, sadəcə olaraq bizi şərait məcbur edir. Burada problem binanın qiymətində deyil.
-Kəndi nə vaxt tərk edəcəksən?
-İndi insanlar hazırlaşır, əşyalarını yığırlar. Biz hər şeyi qaydasında edirik.
Qeyd edək ki, Laçında qalan ermənilər işğal dövründə xüsusilə Yaxın Şərqdən bura köçürülənlərdir. A.Çavuşyanın özü də 2014-cü ildə Suriyanın Qamışlı şəhərindən Laçına gəlib, 2016-cı ildə Zabux kəndinə köçüb, 44 günlük müharibədə başının dəstəsi ilə Azərbaycana qarşı döyüşüb.